รักแรก อยากจำหรืออยากลืม
“แฟนฉัน” หนังดีที่โกยรายได้ไปไม่ต่ำกว่า 130 ล้านบาทตั้งแต่เมื่อปี 2546 ก็เกือบจะ20ปีเข้าไปแล้ว ความประทับใจครั้งนั้นสำหรับบางคนก็ยังคงอยู่ แต่…
…สำหรับบางคนก็จำเนื้อเรื่องแทบไม่ได้ อย่างไรก็ตามในบรรดาคนที่จำเนื้อเรื่องไม่ได้ กลับจำ “รักแรก” ของตัวเองสมัยแฟนฉันได้ราวกับเพิ่งเกิดขึ้นเมื่อวาน
สถิติที่น่าสนใจ ซึ่งดูแล้วเหมือนจะไม่ค่อยตรงใจคนไทยเท่าไร จากเว็บไซต์หาคู่แห่งหนึ่งในประเทศอังกฤษเมื่อปี 2018 ได้ทำวิจัยแบบสุ่มกับผู้คนจำนวน1,000คนเพื่อที่จะดูว่า “รักแรก” ของเขาเกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อไร ผลการวิจัยระบุว่าคนส่วนใหญ่ราว 55% ตกหลุมรักครั้งแรกในช่วงอายุ 15ถึง18 ปี รองลงมา20%คือ พบรักครั้งแรกช่วงอายุ 19-21ปี ฟังดูแล้วช่างต่างจากคนไทยในความทรงจำสมัย “แฟนฉัน” ยิ่งนัก
รักครั้งแรกของคุณล่ะ เมื่อไร
.
หลายๆคนมักพูดกันว่ารักครั้งแรก เป็นรักที่ยังจำได้ดี ไม่ว่าเรื่องราวมันจะน่ารัก หรือน่าลืมแค่ไหน เพราะส่วนใหญ่เกิดขึ้นในวัยเด็ก แต่สำหรับคนที่รักแรกไม่ได้เกิดขึ้นในวัยที่เด็กมากนัก รักครั้งแรกที่เกิดขึ้นนั้นมันน่าประทับใจจนอยากเก็บเป็นความทรงจำเอาไว้ หรือน่าจะทำใจให้ลืมๆมันไปเพราะไม่อยากนึกถึงมัน สำหรับคนที่อยากเก็บมันเอาไว้ แทบไม่ต้องทำอะไร ความประทับใจนั้นก็มักจะคงอยู่ บางครั้งยังคงต้องหาของแทนใจเพื่อไม่ให้หลงลืมกับความประทับใจดีๆในอดีตด้วยซ้ำ แต่กับคนที่อยากจะลืมยิ่งนึกถึงและต้องการลืมมันมากแค่ไหน ความทรงจำของรักครั้งแรกนั้นกลับไม่ยอมจางหายไปเสียที ดังประโยคคลาสสิคในภาษาอังกฤษที่ว่า…
.
“To forget is to remember” ยิ่งอยากจะลืมมากแค่ไหนก็ราวกับเป็นคำสั่งของใจที่อยากให้จำ
.
Date แรกของคุณ…จำได้ไหม
.
ทำไมลืมไม่ได้
Richard Chatham Atkinson และ Richard Shiffrin ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาผู้เสนอแบบจำลองด้านความทรงจำ ได้จำลองโครงสร้างของความทรงจำมนุษย์ออกมา โดยแบ่งได้เป็น 3 ส่วน ดังนี้
ส่วนที่1 คือ ความทรงจำจากการรับรู้ ก็คือรับรู้เรื่องไหนปุ๊บก็จดจำเรื่องราวนั้นๆได้เป็นความทรงจำแรกที่สำคัญที่สุด ราวกับ RAM ของคอมพิวเตอร์ที่ถ้าไม่มีก็ไม่สามารถประมวลผลอะไรต่อได้
.
ส่วนที่2 คือ ความทรงจำช่วงสั้น ความทรงจำที่ตัวเรานั้นจดจำได้ในเวลาสั้นๆซึ่งรับช่วงต่อมาจากความทรงจำจากการรับรู้ แต่ก็มีโอกาสที่มันจะผันตัวเป็นจากช่วงสั้นกลายเป็นความทรงจำช่วงยาวได้ต่อไป เช่น สิ่งที่เรามักจะคุ้นเคยกันดีก็คือ อ่านหนังสือ(รับรู้)ก่อนเข้าห้องสอบ ก็จำได้(สั้นๆ) เข้าไปทำข้อสอบได้ แต่หลังจากเรียนจบมาก็ลืม (ปกติเนอะ)
.
ส่วนที่3 คือ ความทรงจำระยะยาว ความทรงจำที่เราจำได้ในเวลายาวนาน อาจจะเป็นปี หรือตลอดชีวิต ซึ่งผันตัวมาจากความทรงจำช่วงสั้นที่เกิดจากการทบทวนซ้ำแล้วซ้ำอีกไม่ว่าจะมาโดยทางตรงหรือทางอ้อมเช่น ถ้าถามว่าเมืองหลวงของประเทศไทยคืออะไร แทบไม่ต้องคิดคุณก็ตอบได้ทันที (แน่นอนตอนเด็กๆก็ไม่รู้มาก่อนแต่ถูกย้ำเตือนจนแปรเปลี่ยนเป็นความทรงจำที่ทุกวันนี้ก็ไม่ลืม)
.
โครงสร้างของความทรงจำมนุษย์
.
จากโครงสร้างของความทรงจำทั้ง3แบบนี้ ทำให้บอกได้เลยว่า เหตุการณ์ที่เราไม่อาจลืมได้ (เช่น รักครั้งแรก) ก็เพราะมันถูกย้ำเตือนไม่ว่าจะทั้งทางตรงหรือทางอ้อมจากความทรงจำช่วงสั้นแล้วเปลี่ยนเป็นความทรงจำระยะยาวไปแล้ว ตัวอย่างเช่น หากคุณคิดว่าจะลืมมัน(รักครั้งแรก)อย่างไรดี นี่ก็นับเป็นการย้ำเตือนเรื่องนี้(รักครั้งแรก)ได้ดีวิธีหนึ่ง นานเข้าๆมันก็กลายเป็นความทรงจำระยะยาวไปในที่สุด
.
อยากลืมต้องทำอย่างไร
มีหลายเว็บไซต์ที่แนะนำวิธีการต่างๆ ซึ่งนั่นก็เป็นการแตกย่อยจาก Core หลักของทฤษฎีที่โมเดลนี้ได้ให้ไว้ หากจะลืมอย่างมีทฤษฎีไปที่Coreหลักจริงๆคงต้องอ้างอิงโครงสร้างจากโมเดลความทรงจำ Atkinson and Shiffrin (1968) ก็น่าจะเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงสุด เนื่องจากรู้ที่มาที่ไป โดย Atkinson and Shiffrin (1968) ได้ระบุการ Lost ของความทรงจำในแบบจำลองเอาไว้ด้วย
หลายเรื่องที่มนุษย์อยากจะลืมมัน
.
Core ของหลักของการลืม
การ Lost ของความทรงจำนั้นมีปัจจัยดังนี้
ปัจจัยที่1 ความทรงจำสามารถสลายไปได้เองตาม “เวลา” เป็นสิ่งที่เรียกได้ว่าแทบจะเป็นพื้นฐานของการลืมในประวัติศาสตร์ของสิ่งมีชีวิตบนโลกนี้เลยก็ว่าได้ เพราะไม่ว่าความทรงจำนั้นจะอยู่จุดไหนในโมเดล ก็สามารถหายไปได้ด้วย “เวลา”
.
ปัจจัยที่2 ความทรงจำสามารถ “น้อยลง” เมื่อมันถูกแทนที่ โดยเฉพาะในความทรงจำช่วงสั้น ถ้าไม่เชื่อลองดูตัวอย่างข้างล่างนี้ แล้วลองคำนวณดู
3 x 5 =
35 x 6 =
53 x 79 =
โจทย์แรกนั้นคงแสนง่ายดาย โจทย์ที่สองก็ยังพอไหว แต่โจทย์ที่สามนี่ทำเอาปั่นป่วนใจ เพราะคุณต้องทดในใจมากขึ้นกว่าเดิม การที่คุณต้องทดในใจมากขึ้นกว่าเดิมนี่เอง ที่จะทำให้ตัวแรกๆที่คุณทดในใจนั้นหายไปเพราะมันถูกตัวใหม่ๆเข้ามาแทนที่ นี่คือหลักฐานที่แสดงว่าความทรงจำเก่าหายไปเพราะความทรงจำใหม่วิ่งเข้ามา
.
ปัจจัยที่3 การรบกวน ซึ่งมักอยู่ในความทรงจำระยะยาว การรบกวนที่เกิดขึ้นกับความทรงจำนั้นๆไม่ว่าจะโดยทางตรงหรือทางอ้อม โดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ ส่วนใหญ่มักเป็นเรื่องของการรบกวนผ่านโครงสร้างทางกายภาพของความทรงจำ เช่นสมองกระทบกระเทือน
.
เรื่องที่คุณอาจสนใจ
.
รู้ดังนี้แล้วถ้าอยากจะลืมอะไรก็อย่าให้มันเข้ามาในความทรงจำระยะยาว หลีกเลี่ยงการย้ำเตือนเรื่องนั้น ให้ใช้เรื่องอื่นมาแทนที่ ส่วนถ้าอยากจำอะไรให้ได้นานๆสิ่งที่เห็นได้ชัดคือการทบทวน การย้ำเตือนซ้ำมาซ้ำไปเพื่อให้เข้าสู่ความทรงจำระยะยาว
รูปถ่าย สิ่งแทนความทรงจำของมนุษยชาติ
.
การจะทำให้ความทรงจำของ “รักแรก” นั้นหายไป สำหรับคนที่ไม่อยากจะจำ อาจจะพออ้างอิงโมเดลความทรงจำของ Atkinson and Shiffrin (1968) ได้ แต่มันคงดีไม่น้อย ถ้าเราไม่ต้องพยายามลืมความทรงจำเหล่านั้นและไม่ว่าครั้งไหนที่เราต้องนึกถึงมัน มันกลับจะเป็นแรงกระตุ้นที่ทำให้เราสามารถดำเนินชีวิตในปัจจุบันได้ดียิ่งขึ้น หากทำได้ดังนี้แล้ว การมีความทรงจำนั้นไว้กลับจะเป็นเรื่องดีชนิดที่คนไม่มี “ความทรงจำที่อยากลืม” อิจฉาเอาเสียด้วยซ้ำไป อ่านถึงบรรทัดนี้แล้วคุณจำได้ไหมว่าคำแรกของบทความนี้ขึ้นต้นด้วยคำว่าอะไร
ถ้าจำไม่ได้ นั่นคือความทรงจำจากการับรู้ 0.5 วินาทีก็ลืม
ถ้าจำได้ แสดงว่าคำนั้นอยู่ในความทรงจำช่วงสั้นของคุณแล้ว
เอาล่ะ!!! พร้อมส่งบทความนี้ให้กับ “รักแรก” ของคุณหรือยัง